Bộ 115 禾 hòa [4, 9] U+79D1
科 khoa
ke1, ke4- (Danh) Thứ bực, đẳng cấp. ◇Luận Ngữ 論語: Xạ bất chủ bì, vị lực bất đồng khoa, cổ chi đạo dã 射不主皮, 為力不同科, 古之道也 (Bát dật 八佾) Bắn (cốt trúng), không phải là cho lủng da, vì sức người không cùng bực (nghĩa là không phải đọ sức), đạo xưa như vậy.
- (Danh) Ngành, môn, hạng mục, loại biệt. ◎Như: văn khoa 文科 khoa học văn chương, lí khoa 理科 khoa học triết lí.
- (Danh) Đơn vị, ban, cục (nói về tổ chức nội bộ của một cơ quan). ◎Như: văn thư khoa 文書科 cục văn thư, nhân sự khoa 人事科 ban trách nhiệm về nhân sự.
- (Danh) Phân loại trong sinh vật học. ◎Như: miêu khoa 貓科 họ mèo, tang khoa 桑科 họ dâu, hòa bổn khoa 禾本科 họ hòa bổn.
- (Danh) Pháp luật, điều mục. ◎Như: tác gian phạm khoa 作奸犯科 điều mục luật pháp về tội phạm gian.
- (Danh) Lượng từ: đơn vị thực vật. Thông khỏa 棵. ◇Trần Dữ Nghĩa 陳與義: Thái phố dĩ thiêm tam vạn khoa 菜圃已添三萬科 (Thu vũ 秋雨) Vườn rau đã thêm ba vạn gốc.
- (Danh) Cái hố. ◇Mạnh Tử 孟子: Doanh khoa nhi hậu tiến 盈科而後進 (Li lâu hạ 離婁下) Đầy cái hố rồi sau chảy đi.
- (Danh) Thi cử đời xưa chia ra từng khoa mà tuyển chọn, ai được trúng cách gọi là đăng khoa 登科 (đỗ). Có khi cùng một khoa mục mà chia ra thứ bực khác nhau nữa. ◎Như: đỗ tiến sĩ gọi là giáp khoa 甲科, đỗ cử nhân gọi là ất khoa 乙科.
- (Danh) Kì thi, khoa thi.
- (Danh) Trong các bản tuồng chia ra từng tấn gọi là khoa bạch 科白, khoa là chỉ về phần cử động, bạch là chỉ về phần nói năng.
- (Động) Xử đoán, xử phạt, buộc tội. ◎Như: khoa tội 科罪 buộc tội, theo luật định tội.
- (Động) Cất mũ để đầu trần gọi là khoa đầu 科頭.
|
