Tra từ 著 - Từ điển Hán Việt

Bộ 140 艸 thảo [8, 12] U+8457
著 trứ, trước, trữ
着 zhu4, zhuo2, chu2, zhao1, zhao2, zhe5

(Động) Soạn, viết. ◎Như: trứ thư lập thuyết 著書立說 soạn sách lập thuyết.
(Động) Nêu lên. ◎Như: vĩnh trứ vi lệnh 永著爲令 cứ nêu thế làm phép mãi mãi.
(Động) Ghi vào. ◇Thương quân thư 商君書: Tứ cảnh chi nội, trượng phu nữ tử giai hữu danh ư thượng, sanh giả trứ, tử giả tước 四境之內, 丈夫女子皆有名於上, 生者著, 死者削 Trai gái trong khắp bốn cõi đều có tên trên sổ, khi còn sống thì ghi vào, chết thì xóa đi.
(Tính) Sáng, rõ ràng. ◎Như: hiển trứ 顯著 sáng rõ, trứ danh 著名 nổi tiếng.
(Danh) Văn chương, tác phẩm. ◎Như: danh trứ 名著 tác phẩm nổi tiếng, cự trứ 巨著 tác phẩm lớn.
Một âm là trước. (Động) Ở gần, dựa vào, tiếp xúc. ◇Tống Ngọc 宋玉: Trước phấn tắc thái bạch, ư chu tắc thái xích 著粉則太白, 於朱則太赤 (Đăng đồ tử hảo sắc phú 登徒子好色賦) Gần phấn thì trắng, gần son thì đỏ.
(Động) Bị, mắc, chịu. ◎Như: trước phong 著風 bị cảm gió, trước lương 著涼 bị cảm lạnh.
(Động) Đâm ra, thành ra. ◎Như: trước cấp 著急 (hóa ra) vội vàng, trước hoảng 著慌 (đâm ra) hoảng sợ.
(Động) Mặc. ◎Như: trước y 著衣 mặc áo.
(Động) Đến, tới nơi. ◎Như: phi cơ tựu yếu trước lục liễu 著陸 phi cơ sắp hạ cánh (phi cơ xuống tới mặt đất).
(Động) Nở hoa, ra trái. ◇Vương Duy 王維: Lai nhật ỷ song tiền, Hàn mai trước hoa vị 來日綺窗前, 寒梅著花未 (Tạp thi 雜詩) Ngày bạn đến đây, trước cửa sổ đẹp, Cây mai lạnh đã nở hoa chưa?
(Động) Tô. ◎Như: trước sắc 著色 tô màu.
(Động) Sai khiến.
(Danh) Nước đánh cờ. ◎Như: kì cao nhất trước 棋高一著 một nước cờ cao.
(Danh) Mưu kế, đường lối, phương pháp. ◎Như: thất trước 失著 sai đường (tính lầm), vô trước 無著 không có cách. ◇Thủy hử truyện 水滸傳: Tam thập lục trước, tẩu vi thượng trước 三十六著, 走為上著 (Đệ nhị hồi) Ba mươi sáu kế, chạy là cách hơn cả.
(Danh) Nơi dồn tụ, kết cục. ◎Như: trước lạc 著落 kết quả, kết cục, sự tình hoàn một hữu trước lạc 事情還沒有著落 sự việc chưa ra đâu vào đâu cả.
(Trợ) Biểu thị mệnh lệnh, hoặc khuyên nhủ : đây, đi, chứ. ◎Như: nhĩ thính trước 你聽著 anh nghe đây, nhĩ mạn trước tẩu 你慢著走 anh đi chậm chứ, trước chiếu sở thỉnh 著照所請 cứ theo điều đã thỉnh cầu (dùng trong văn thư).
(Trợ) Biểu thị động tác đang tiến hành. ◎Như: tọa trước 坐著 đang ngồi, tẩu trước 走著 đang đi.
(Trợ) Biểu thị tình trạng tồn tại. ◎Như: trác tử thượng hoàn phóng trước kỉ bổn thư 桌子上還放著幾本書 trên bàn (còn) có để mấy quyển sách.
(Trợ) Rất, lắm (đặt trước thán từ 呢 tăng thêm ý nghĩa câu nói). ◎Như: giá hài tử thông minh trước ni 這孩子精著呢 đứa bé này thông minh lắm.
(Trợ) Được. ◎Như: kiến trước 見著 thấy được, phùng trước 逢著 gặp được.
Một âm là trữ. (Danh) Chỗ khoảng giữa cửa và tấm bình phong.

名著 danh trước, danh trứ